Ý nghĩa lịch sử của Cuộc Tổng tiến công giải phóng tỉnh Kon Tum mùa Xuân năm 1975

Ngày 16-3-1975, thị xã Kon Tum - sào huyệt trung tâm, “hang ổ” trú ẩn cuối cùng của địch trong tỉnh đã bị quân và dân ta quét sạch. Tỉnh Kon Tum hoàn toàn được giải phóng. Chiến thắng ngày 16-3 có ý nghĩa vô cùng to lớn đối với cán bộ, chiến sĩ và Nhân dân các dân tộc tỉnh Kon Tum, đồng thời góp phần vào chiến thắng của Chiến dịch Tây Nguyên chiến lược và Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử.
Đầu tháng 3-1975, khi tiếng súng tấn công địch rộ lên khắp Mặt trận Tây Nguyên, cùng lúc đó ở tỉnh Kon Tum, hoả lực của Tỉnh đội và Sư đoàn 968 quân chủ lực đánh phá vào các khu quân sự, khu kho và khống chế sân bay trong thị xã. Bộ đội đặc công của tỉnh đánh vào khu cảnh sát dã chiến, khu Nguyễn Huệ, khu thương phế binh ngụy. Đặc công của B3 đánh vào trạm tiếp điện Chư Hreng, diệt một số địch tiêu diệt gọn một chốt, làm cho địch phải lo phòng giữ tuyến trong của thị xã Kon Tum.
Nghe tin ta thắng lợi ở Buôn Ma Thuột (lúc 11 giờ ngày 11-3-1975), cả Tây Nguyên hừng hừng một khí thế chiến thắng. Trước thời cơ thuận lợi đó, ở Kon Tum, đêm 13-3, Tiểu đoàn 304 bộ binh của tỉnh từ cánh Đông Nam nổ súng tấn công tiêu diệt chốt điểm Chư Hreng. Đại đội 187 ở cánh Tây thị xã pháo kích liên tục vào đồn Chư Grết. Ban Chỉ huy Tây Nam thị xã đã nắm chắc hai trung đội nghĩa quân địch ở làng Kênh, làng Yút, chuẩn bị cho việc nổi dậy, đưa lực lượng áp sát thị xã. Ở phía Bắc, ta thực hiện nhiều đợt pháo kích, đồng thời các đội vũ trang công tác và Đại đội đặc công số 14, nhanh chóng tiếp cận ngay một số mục tiêu ở nội thị xã Kon Tum.
Sau khi biết tin thất thủ ở Buôn Ma Thuột, một số cố vấn Mỹ và quan chức cao cấp ngụy ở Plei Ku và Kon Tum hoang mang cực độ, bắt đầu di tản, làm cho nội tình địch ở bắc Tây Nguyên trong thế hoàn toàn rối loạn. Ngày 14-3-1975, Tổng thống ngụy quyền Nguyễn Văn Thiệu và tướng Phạm Văn Phú, Tư lệnh Quân đoàn 2, họp kín ở Cam Ranh cùng với một số quan chức cao cấp bàn kế hoạch rút chạy khỏi tỉnh Kon Tum và Plei Ku.
Ngày 15-3-1975, địch ở tỉnh Kon Tum bắt đầu thực hiện một cuộc rút chạy về Plei Ku theo đường 14. Ta triển khai ngay chặn đánh địch rút chạy. Ngày 16-3-1975, một bộ phận của Tiểu đoàn 304 của tỉnh chiếm đường 14 ở phía Nam thị xã Kon Tum chặn đánh quân địch tháo chạy. Trưa 16-3-1975, các lực lượng của tỉnh từ các hướng áp sát vào thị xã Kon Tum, tiếp quản một số vùng phụ cận. Tiểu đoàn 304 tiếp tục mai phục đón đánh tiêu diệt tàn quân địch rút chạy, đánh sập một cầu và tiêu diệt gọn địch ở phía Nam khu vực đèo Sao Mai. Cũng trong ngày 16-3-1975, ta đánh và chiếm quận lỵ Đăk Tô (lưu vong), vây ép địch ở phía Bắc và phía Đông. Các lực lượng Tây Nam thị xã tước vũ khí hai trung đội nghĩa quân, dùng lực lượng này cùng với lực lượng của ta chiếm ấp Tân Điền, Phương Hoà, áp sát Nam cầu Đăk Bla. Đêm 16-3-1975, tất cả các lực lượng vũ trang và chính trị trong tỉnh, cùng với các mũi đột kích của chủ lực Sư đoàn 968 đột nhập chiếm lĩnh và làm chủ các khu vực quân sự và chính trị trọng yếu, tiêu diệt tất cả các ổ đề kháng cuối cùng của địch, nhanh chóng triển khai chiếm toàn bộ thị xã Kon Tum.
Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975 của quân và dân tỉnh Kon Tum có ý nghĩa vô cùng quan trọng, đã đập tan sào huyệt cuối cùng của Mỹ-ngụy ở Kon Tum, giải phóng hoàn toàn tỉnh Kon Tum, kết thúc cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ kéo dài suốt 21 năm, đem lại hòa bình, độc lập, tự do, hạnh phúc cho Nhân dân các dân tộc tỉnh nhà.
Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy giải phóng toàn tỉnh mùa Xuân năm 1975 thể hiện tinh thần quyết chiến, quyết thắng của Đảng bộ, quân và dân các dân tộc trong tỉnh; sự lãnh đạo, chỉ đạo nhạy bén, linh hoạt của Đảng bộ, thúc đẩy tình hình theo hướng chỉ đạo của cấp trên, làm chuyển biến nhanh chóng giành thắng lợi giòn giã toàn tỉnh; đồng thời làm tốt công tác nghi binh thu hút địch ở chiến trường thứ yếu, góp phần tạo điều kiện thuận lợi cho chiến trường chính Buôn Ma Thuột tấn công địch giành thắng lợi quyết định trong Chiến dịch giải phóng Tây Nguyên - “Một địa bàn chiến lược hết sức quan trọng, là hướng tấn công chủ yếu trong cuộc tấn công rộng lớn năm 1975” (chủ trương của Bộ Chính trị).
Với thắng lợi của quân và dân tỉnh Kon Tum vào ngày 16-3-1975 đã tạo điều kiện thuận lợi cho tỉnh Kon Tum tiếp tục thực hiện nhiệm vụ huy động cơ sở vật chất, phương tiện phục vụ cho cuộc Tổng tiến công và nổi dậy của cả nước; góp phần cùng với cả nước làm nên chiến thắng rực rỡ mùa Xuân năm 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước, tô đậm thêm trang sử vẻ vang của dân tộc Việt Nam trong thời đại Hồ Chí Minh.

Bài, ảnh: Ngô Đức Hải