Ý nghĩa lịch sử của Cuộc đấu tranh lưu huyết là sự cổ vũ, động viên đối với việc thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng bộ các cấp nhiệm kỳ 2020-2025.

Sau thất bại của cao trào Xô Viết - Nghệ Tĩnh vào những năm 1930-1931, bằng chiêu bài lừa bịp đi “Tự do sinh hoạt”, thực dân Pháp đã lần lượt đưa các đoàn tù chính trị Cộng sản ở các tỉnh đồng bằng lên giam cầm tại Ngục Kon Tum. Tại đây, thực hiện âm mưu lợi dụng nơi rừng thiêng, nước độc và hoang vắng để giết dần, giết mòn những người cộng sản; thực dân Pháp đã áp dụng chế độ cai trị cực kỳ dã man, tàn bạo đối với những người tù cộng sản. Trong công cuộc làm đường 14 ở Đăk Pao, chúng bắt tù chính trị ra công trường làm việc quần quật suốt ngày đêm với cuộc sống vô cùng tồi tệ, cùng với ốm đau, bệnh tật không được cứu chữa, lại thường xuyên chịu đựng những trận đòn roi vô cớ, những trò giết người man rợ của bọn cai, đội và binh lính. Do vậy, chỉ trong 6 tháng làm đoạn đường dài 15 km (từ tháng 12-1930 đến tháng 6-1931), đã có tới 150 trong số 295 tù chính trị bị giết chết một cách thê thảm, những người sống sót cũng chỉ còn là thân da bọc xương với bệnh tật đầy người.
Trước nỗi thống khổ của các tù nhân, hai chi bộ Cộng sản ở Kon Tum lúc bấy giờ là Chi bộ Binh và Chi bộ Đường phố đã phối hợp tuyên truyền, phát động quần chúng nhân dân tỉnh Kon Tum đấu tranh phản đối sự đàn áp của địch, vạch trần tội ác của bọn thực dân đối với tù chính trị làm đường ở Đăk Pao, Đăk Pét, lên án thủ đoạn chia rẽ dân tộc, chia rẽ người Kinh với người dân tộc thiểu số của thực dân Pháp.
Khi cơ sở cách mạng ở Trung kỳ bị vỡ, tác động dây chuyền đến Kon Tum; tổ chức Đảng ở đây cũng bị bại lộ. Địch đã ráo riết tiến hành giam cầm, tra tấn một số đồng chí, một số khác trong đối tượng tình nghi bị li gián ra Lao ngoài của Ngục Kon Tum. Tại đây, số tù chính trị cũ và mới gặp nhau đã thành lập Ban lãnh đạo chung tổ chức tuyên truyền, tập duyệt các tù nhân để đấu tranh chống lại chế độ hà khắc của thực dân Pháp đối với tù nhân chính trị. Từ trong tập duyệt, đấu tranh, tinh thần, khí thế cách mạng của các chiến sĩ cách mạng ngày càng được tôi luyện, dâng cao. Từ đây, những Đội Cảm tử, Quyết tử ra đời, sẵn sàng cho một cuộc đấu tranh sống còn với kẻ địch.
Với quyết tâm đấu tranh đến cùng, sáng ngày 12-12-1931, khi bọn thực dân thực hiện chính sách li gián tù nhân và chuẩn bị đưa một số tù còn lại lên Đăk Pét làm đường đã gặp phải sự đấu tranh quyết liệt của tù chính trị ở Lao ngoài, trong đó, có nhiều đồng chí trong Đội Cảm tử, Quyết tử và Ban phụ trách nhà lao… Anh em tù nhân đã đồng tâm đóng chặt cửa, hô vang các khẩu hiệu phản đối đi làm đường, phản đối chế độ thực dân cai trị… kiên quyết không chịu lên công trường Đăk Pét lần thứ hai. Trước sự phản đối quyết liệt của tù nhân, bọn công sứ, giám binh và nhiều binh lính đã kéo đến vây ráp, điên cuồng nã súng tàn sát tù nhân làm 8 người chết, 8 người bị thương.
Sau khi đàn áp đẫm máu tù chính trị ở Lao ngoài, địch tiến hành bắt một số người không bị thương, còng tay áp tải lên Đăk Sút, số còn lại, chúng dồn cả vào Lao trong. Tại Lao trong, với niềm đau thương vô hạn, nỗi uất hận khôn lường, các tù nhân đã siết chặt đội ngũ, đoàn kết chặt chẽ và tuyệt thực để phản đối chính sách cai trị, cùng với đó, Bản tuyên ngôn chính trị và yêu sách của tù nhân đối với chính quyền thực dân Pháp được đưa ra… Cuộc đấu tranh cứ thế tiếp diễn và ngày một sục sôi hơn. Nhận thấy không thể lay chuyển được tinh thần, ý chí đấu tranh kiên quyết của các chiến sỹ cách mạng, sáng ngày 16-12-1931, thực dân Pháp một lần nữa đã hèn hạ nã súng tàn sát cuộc đấu tranh tuyệt thực làm 7 đồng chí hi sinh và 8 đồng chí bị thương, đồng thời lập tức áp giải, phân tán số tù nhân còn lại, dập tắt cuộc đấu tranh trong máu.
Cuộc đấu tranh Lưu huyết của các chiến sỹ cộng sản tại nhà lao Kon Tum đã gây tiếng vang lớn trong dư luận thế giới về quyền tự do công lý và nhân phẩm con người; làm cho nhân dân trong nước và trên thế giới thấy rõ hơn về chính sách cai trị lao tù tàn bạo của Pháp ở Đông Dương; lật tẩy bộ mặt đê hèn với sự giả danh, lợi dụng ngọn cờ “tự do”, “bình đẳng”, “bác ái” của bọn thực dân xâm lược.
Cuộc đấu tranh lưu huyết đã thể hiện bản lĩnh, khí phách hiên ngang của các chiến sỹ cộng sản trước lưỡi lê, mũi súng bạo tàn của quân thù; với tinh thần cao cả "Chết để sống", "Chết một người để cứu muôn người" đã thể hiện ý chí, khát vọng vươn lên đấu tranh tìm đến chân lý độc lập, tự do cho dân tộc, cho Tổ quốc. Điều này một lần nữa minh chứng sự hà khắc, tàn bạo của kẻ thù chỉ có thể giam cầm, đày đọa thể xác chứ không thể giết chết ý chí cách mạng trong những con người cộng sản.
Từ cuộc đấu tranh quyết liệt ấy, kẻ thù đã phải thay đổi chế độ cai trị hà khắc và chấp nhận nhượng bộ theo yêu sách của các tù chính trị đưa ra, từ bỏ việc xây dựng đường 14, đặc biệt là việc đóng cửa và giải tán bộ máy nhà Ngục Kon Tum - lò giết người Cộng sản vào năm 1934, điều đó đã minh chứng cho sự thất bại của thực dân Pháp trước tinh thần đấu tranh quyết tử của tù chính trị tại Ngục Kon Tum và nhân dân các dân tộc trên địa bàn tỉnh.
Gần 90 năm đã qua, nhưng hình ảnh những người tù chính trị đã ngã xuống vì độc lập, tự do cho đất nước, vì lý tưởng cao cả của Đảng Cộng sản Việt Nam vẫn sống mãi trong triệu triệu trái tim của bao thế hệ. Những dòng máu cách mạng đã lưu huyết trên mảnh đất Kon Tum để phong trào cách mạng đâm chồi, nảy lộc, ra hoa, kết trái…
Ngày nay, được sống trong hòa bình, độc lập, tự do, cuộc sống ngày càng ấm no, hạnh phúc, mỗi chúng ta càng phải khắc ghi sự hy sinh to lớn của các thế hệ cha anh, từ đó không ngừng học tập, rèn luyện, luôn kiên định mục tiêu, lý tưởng cách mạng mà Đảng, Bác Hồ đã lựa chọn, kiên định con đường độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội mà các thế hệ cha, anh chúng ta đã đánh đổi bằng xương máu của mình mới có được, để từ đó ra sức học tập, lao động và công tác, góp phần xây dựng thành công và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Phải thường xuyên đẩy mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, nêu cao tinh thần tự lực, tự cường, quyết không cam chịu đói nghèo, lạc hậu, nỗ lực phấn đấu vươn lên, chung tay xây dựng quê hương ngày càng giàu mạnh, trong đó, tập trung cụ thể hóa và tổ chức triển khai thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XVI Đảng bộ tỉnh nhiệm kỳ 2020-2025, nhất là Chương trình hành động số 03-CTr/TU ngày 12-11-2020 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh với 19 chương trình cụ thể…
Tri ân những thế hệ cha anh đã xả thân vì nghĩa lớn; trân quý những ý nghĩa lịch sử của Cuộc đấu tranh lưu huyết (ngày 12/12), thế hệ chúng ta càng phải có trách nhiệm hơn nữa trong việc tuyên truyền, giáo dục về lòng yêu nước, lòng tự hào dân tộc, về lý lưởng cách mạng của Đảng, của dân tộc để cổ vũ, động viên các cấp, các ngành thực hiện thắng lợi các phong trào thi đua, các nhiệm vụ chính trị, tăng cường xây dựng Đảng bộ và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh; năng động, sáng tạo; phát huy sức mạnh đoàn kết các dân tộc; giữ vững quốc phòng, an ninh; huy động, khai thác và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực; đưa tỉnh Kon Tum phát triển nhanh và bền vững. Ý nghĩa lịch sử của Cuộc đấu tranh lưu huyết luôn là sự cỗ vũ, động viên to lớn đối với việc thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng bộ các cấp nhiệm kỳ 2020-2025 trên địa bàn tỉnh Kon Tum.

Bài, ảnh: Nguyễn Quang Thủy