Vai trò chỉ đạo của Tỉnh ủy Kon Tum trong chiến dịch Đăk Tô – Tân Cảnh

Cách đây gần nửa thế kỷ, trên chiến trường tỉnh Kon Tum, quân và dân ta đã làm nên chiến thắng Đăk Tô- Tân Cảnh vang dội, mang tính bước ngoặt quyết định trong kế hoạch hoạt động Chiến dịch Xuân- Hè 1972, đã cắt đứt cánh tay đòn của địch ở khu vực Bắc Tây Nguyên, giải phóng một vùng đất đai rộng lớn, đưa cuộc kháng chiến chống Mỹ-ngụy của quân, dân Kon Tum đến gần hơn với đỉnh cao thắng lợi giải phóng hoàn toàn. Yếu tố quyết định đưa đến thắng lợi này bên cạnh sự chỉ đạo tài tình, sáng suốt của Trung ương Đảng, của Quân ủy Trung ương, của Khu uỷ V còn có vai trò chỉ đạo vô cùng quan trọng của Tỉnh uỷ Kon Tum với những quyết sách quan trọng, hiệu quả trước và trong chiến dịch. Thể hiện:
Ngay khi Trung ương Đảng và Quân uỷ Trung ương xác định Tây Nguyên là hướng phối hợp quan trọng cùng với chiến trường chính ở Quảng Trị trong chiến dịch Xuân- Hè 1972 và Kon Tum là hướng chủ yếu của chiến trường Tây Nguyên. Với quyết tâm và niềm tin chiến thắng, quán triệt tinh thần chỉ đạo của Trung ương Đảng, Quân ủy Trung ương và Khu ủy V, ngay từ cuối năm 1971, Tỉnh ủy Kon Tum đã tập trung sức lãnh đạo quân, dân địa phương triển khai mọi mặt công tác chuẩn bị cho chiến dịch giành thắng lợi.
Trước tiên, để đảm bảo tuyệt đối bí mật cho Chiến dịch, ngay từ ngày 01-01-1972, Tỉnh ủy đã ra Thông báo đặc biệt chỉ đạo cho các ban, ngành, giới, huyện, xã, các đội công tác, các đơn vị bộ đội địa phương,...trong quá trình trao đổi thư tín giấy tờ, công văn không dùng “Chiến dịch Xuân- Hè” mà dùng mật danh “VK35”. Và từ đây, mật danh “VK35” đã gắn với quá trình chỉ đạo của Tỉnh ủy, đồng thời đã đảm bảo được bí mật tuyệt đối trong suốt quá trình triển khai thực hiện của chiến dịch.
Tiếp đến, Tỉnh uỷ đã tập trung chỉ đạo làm tốt công tác tư tưởng, quyết tâm trong mọi lực lượng; bố trí cán bộ trụ bám địa phương và phía trước, dần hình thành lực lượng 3 mũi giáp công bên ngoài và một số nơi bên trong địch; chỉ đạo các huyện chuẩn bị lực lượng sẵn sàng chiến đấu; chuẩn bị hệ thống đường giao thông, thu mua lương thực, thực phẩm, công tác y tế, hậu cần địa phương sẵn sàng cho chiến dịch sắp tới. Bên cạnh đó, Tỉnh ủy còn chú trọng đến việc giải quyết vấn đề dân sinh. Ngay từ cuối năm 1971, tỉnh đã có kế hoạch bố trí, sơ tán dân xa khu vực dự kiến tác chiến, vận động dân tại các địa bàn đưa về các làng cũ hoặc vùng căn cứ của tỉnh để đảm bảo an toàn tính mạng.
Tại Hội nghị Tỉnh uỷ mở rộng ngày 24-28/01/1972, trên cơ sở những mặt làm được và chưa được của công tác chuẩn bị bước đầu cho chiến dịch, Tỉnh uỷ đã kịp thời đánh giá, phân tích tình hình đề ra phương hướng, nhiệm vụ công tác tiếp theo. Một lần nữa Tỉnh ủy khẳng định rõ vị trí chiến lược, điều kiện cụ thể của tỉnh; tình hình địch, ta trên địa bàn; xác định mục tiêu của tỉnh trong chiến dịch này là tiêu diệt và làm tan rã nguỵ quân, nguỵ quyền trong tỉnh, nỗ lực phối hợp, phục vụ để quân chủ lực đánh tiêu diệt lớn; giải phóng toàn bộ vùng nông thôn tiến đến giải phóng Thị xã; ra sức xây dựng nhanh, mạnh và kiên quyết bảo vệ vùng căn cứ, vùng giải phóng. Tỉnh uỷ xác định phương hướng, mục tiêu tập trung nhất trong thời gian tới là "tổng động viên sự nỗ lực cao nhất của Đảng bộ, quân, dân, tranh thủ thời cơ thuận lợi, tấn công và nổi dậy giải phóng toàn bộ nông thôn, giành thắng lợi cao nhất ở thị xã (khu vực X), khẩn trương xây dựng lên nhanh, mạnh, toàn diện".
Ngay sau Hội nghị này, Tỉnh ủy đã chỉ đạo thành lập, củng cố các tổ chức Đảng để đảm bảo sự chỉ đạo sát sao, toàn diện của từng khu vực theo kế hoạch đã định. Theo đó, Thường vụ Tỉnh uỷ đã ban hành liên tục các văn bản chỉ đạo đặc biệt quan trọng.
Một là, bàn hành các Quyết nghị thành lập các tổ chức Đảng trực tiếp chỉ đạo nhiệm vụ phục vụ chiến dịch và công tác tiếp quản sau khi chiến dịch giành thắng lợi.
Từ quyết tâm phát triển chiến dịch giành thắng lợi khu vực trọng điểm thị xã Kon Tum, để thống nhất và tăng cường sự lãnh đạo của Tỉnh ủy đối với khu vực này nhằm thực hiện thắng lợi nhiệm vụ Chiến dịch Xuân - Hè 1972, ngay trong ngày 28-01-1972, Thường vụ Tỉnh ủy ra Quyết nghị về thành lập Đảng ủy khu vực X (mật danh M2 quyết thắng), bổ sung 7 đồng chí vào Đảng ủy khu vực X gồm: Đồng chí Trần Liêu (Pea)- Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Bí thư H29 làm Bí thư Đảng ủy; Đồng chí Lưu Xem- Uỷ viên quân sự, Tham mưu phó Tỉnh đội, đồng chí Nguyễn Khắc Đượng- Phó Bí thư Huyện ủy H16 làm Phó Bí thư và 4 đồng chí ủy viên khác. Đảng ủy đặt dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Thường vụ Tỉnh ủy và có nhiệm vụ chuẩn bị chu đáo mọi mặt cho kế hoạch tấn công, nổi dậy và xây dựng ở khu vực Thị xã Kon Tum. Trực tiếp chỉ đạo Ban cán sự phía trước của 2 huyện H16 và H29; chỉ huy, lãnh đạo các lực lượng ra hoạt động ở khu vực hoàn thành nhiệm vụ giành thắng lợi cao nhất theo phương hướng, quyết tâm của Đảng.
Tiếp đó, ngày 06-02-1972, Thường vụ Tỉnh ủy ra Quyết nghị số 18/QN thành lập Đảng ủy hoạt động khu vực S và Quyết nghị số 19/QN về thành lập Đảng ủy hoạt động khu vực Z, đặt dưới sự quản lý trực tiếp của Thường vụ Tỉnh uỷ; đồng thời, ra Quyết nghị số 15/QN về thành lập Chi bộ đặc biệt dưới sự quản lý của Đảng uỷ khu vực Z. Theo các Quyết nghị này:
Đảng ủy khu vực S được thành lập gồm 5 đồng chí do đồng chí Trần Thanh Dân-Uỷ viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Bí thư H5 làm Bí thư Đảng ủy; đồng chí Đinh Tú- Phó Bí thư H5 làm Phó Bí thư Đảng ủy và 3 đồng chí Tỉnh ủy viên khác làm Uỷ viên Đảng ủy. Đảng ủy có nhiệm vụ quan hệ với cơ quan chỉ huy chủ lực để phối hợp hiệp đồng chặt chẽ trong vận dụng phương châm "3 mũi giáp công, 3 quả đấm" trên các vùng, tấn công với nổi dậy, tấn công với xây dựng, phát triển thế lực mới, tạo thuận lợi để giành thắng lợi ngày càng cao. Đảng ủy trực tiếp chỉ đạo Ban cán sự H5, xâu đầu mối chỉ huy các cánh hoạt động khớp với kế hoạch đã định và phối hợp hiệp đồng thống nhất chỉ huy, lãnh đạo các lực lượng chính trị, vũ trang địa phương cùng với quân đội chủ lực hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ tấn công - nổi dậy và xây dựng theo phương hướng, ý đồ quyết tâm của Đảng. Ban cán sự H5 có trách nhiệm cung cấp mọi yêu cầu, hoàn thành tốt công tác chuẩn bị và tạo mọi điều kiện thuận lợi góp phần tích cực nhất để cùng Đảng ủy khu vực S hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ Tỉnh ủy giao.
Đảng ủy khu vực Z gồm 5 đồng chí: Đồng chí Phạm Trọng (Nhớ)- Phó Bí thư Tỉnh ủy làm Bí thư Đảng ủy, đồng chí Nguyễn Hữu Hành - Tỉnh ủy viên, Tỉnh đội trưởng làm Phó Bí thư và 3 đồng chí Tỉnh ủy viên làm Uỷ viên Đảng ủy. Đảng ủy khu vực Z có nhiệm vụ đôn đốc, kiểm, tra mọi mặt chuẩn bị của H80 theo phương án kế hoạch tấn công, nổi dậy và xây dựng khu vực Z đã được Thường vụ Tỉnh ủy xét duyệt. Trực tiếp chỉ đạo các Ban cán sự phía trước của H80 hoạt động khớp với kế hoạch đã quy định về phối hợp, hiệp đồng và thống nhất chỉ huy, lãnh đạo các lực lượng chính trị, vũ trang của địa phương hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ tấn công, nổi dậy và xây dựng theo phương hướng, quyết tâm của Đảng. H80 có trách nhiệm cung cấp mọi yêu cầu và tạo mọi điều kiện thuận lợi, góp phần tích cực nhất để cùng Đảng ủy hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ Tỉnh ủy giao.
Bên cạnh đó, Tỉnh ủy còn chỉ đạo thành lập một Chi bộ đặc biệt trực thuộc thuộc Đảng ủy H80. Chi bộ này đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng ủy hoạt động khu vực Z. Thường vụ Tỉnh ủy chỉ định Chi ủy gồm 5 đồng chí: 01 đồng chí Bí thư, 01 Phó Bí thư và 3 đồng chí Ủy viên. Nhiệm vụ chủ yếu của Chi bộ này là lãnh đạo tốt công tác tư tưởng, tổ chức, bám chặt 7 yêu cầu nâng cao chất lượng đảng viên, để xây dựng Đảng viên và quần chúng thuộc phạm vi chi bộ phụ trách, đảm bảo hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ công tác theo chức năng, trách nhiệm của từng người.
Đồng thời với Quyết nghị trên, để chuẩn bị cho công tác tiếp quản sau khi hoàn thành chiến dịch, Tỉnh uỷ đã ra Quyết nghị 48/QN về thành lập Uỷ ban quân quản khu vực Đăk Tô - Tân Cảnh do đồng chí Nguyễn Bá Hội (Tụ) - Tỉnh uỷ viên, Bí thư H80 làm chủ tịch, đồng chí Tỉnh đội phó làm phó chủ tịch Uỷ ban. Uỷ ban quân quản có nhiệm vụ tiếp quản khu vực mới giải phóng, truy kích địch, điều hành mọi hoạt động hành chính, kinh tế, văn hoá - xã hội tại khu vực mới giải phóng, bảo vệ vững chắc thành quả cách mạng đạt được.
Hai là, chỉ đạo huy động nhân, vật lực, đảm bảo hậu cần chiến lược phục vụ chiến dịch.
Với tinh thần đó, ngày 31 tháng 01 năm 1972, Tỉnh uỷ ban hành Kế hoạch 04/VP về công tác giao vận phục vụ VK35. Trong đó huy động lực lượng dân công các H80, H16, H29, H67 vận chuyển 281 tấn hàng các loại, vận động dân công hoả tuyến, đào mới 42 km đường thồ, mở rộng bệnh xá B1 lên 300 giường bệnh. Với tổng số lượt người huy động là 2.414 tương đương với 114.376 công.
Ngày 16 tháng 02 năm 1972, Thường vụ Tỉnh uỷ ban hành Quyết nghị 28/QN về huy động lực lượng phục vụ VK35, theo đó huy động lực lượng trên 100 cán bộ thuộc các cơ quan tỉnh và các H16, H29, H67, H80 mỗi đơn vị từ 15 đến 30 người. Số cán bộ này gồm 2/3 đảng viên, thanh niên, trung niên có phẩm chất tốt, kiên định mục tiêu, lý tưởng cách mạng, phân bổ hoạt động vùng phía trước các huyện thực hiện nhiệm vụ công tác binh địch vận.
Để bảo đảm công tác y tế phục vụ chiến dịch, ngày 12 tháng 3 năm 1972, Thường vụ Tỉnh uỷ đã ra Quyết nghị 92/QN về huy động 15 cán bộ y tế xã, thôn (là y tá, hộ sinh, vệ sinh viên) thuộc H67 cùng với cơ số thuốc tự sản xuất được tại xã, thôn để phục vụ chiến dịch. Trước khi tham gia chiến trường, lực lượng này được triệu tập, bồi dưỡng nâng cao lập trường chính trị tư tưởng, nhiệm vụ công tác,...để tạo niềm tin, khí thế, đảm bảo hoàn thành trách nhiệm được giao.
Ba là, về công tác chỉ đạo lực lượng quân sự địa phương, tổ chức hợp đồng tác chiến với các cánh quân chủ lực ở các khu vực chiến trường trên toàn tỉnh.
Tỉnh ủy chỉ đạo đẩy mạnh công tác giáo dục chính trị tư tưởng cho cán bộ, chiến sỹ trước khi ra trận. Đây là một trong những khâu chuẩn bị rất quan trọng, có ý nghĩa quyết định đến tinh thần chiến đấu của cá nhân, quyết định kết quả của mỗi trận đánh. Đồng thời, chỉ đạo tăng cường huấn luyện kỹ chiến thuật cho các lực lượng; triển khai công tác bảo đảm vật chất cho bộ đội và du kích; tăng cường quân số; bổ sung lực lượng y, bác sỹ Tỉnh đội phục vụ chiến dịch. Các Tiểu đoàn đặc công 406, Tiểu đoàn bộ binh 304 Tỉnh đội, lực lượng tại các huyện đội được tăng cường quân số sẵn sàng chiến đấu, bố trí chốt giữ và tấn công tại các hướng theo yêu cầu.
Thực hiện sự chỉ đạo của Tỉnh ủy, những tháng đầu năm 1972, cùng với chiến trường toàn miền Nam, Tỉnh đội Kon Tum, các đảng uỷ khu vực, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, đã bám sát địa bàn, nắm chắc lực lượng phân công lãnh đạo, chỉ đạo toàn Đảng, toàn quân, toàn dân trên địa bàn tỉnh khắc phục khó khăn, tích cực huy động sức người, sức của, đảm bảo hậu cần chiến lược chuẩn bị phục vụ chiến trường giành thắng lợi quyết định. Cả mặt trận bừng bừng khí thế sẵn sàng với quyết tâm giành thắng lợi cao nhất.
Theo kế hoạch tác chiến, từ những ngày nửa cuối tháng 3 và đầu tháng 4-1972, Tỉnh uỷ trực tiếp chỉ đạo các đơn vị lực lượng Tỉnh đội phối hợp quân chủ lực Tây Nguyên, Khu V liên tiếp mở những đợt tấn công vào các cứ điểm, mục tiêu quan trọng: tiêu hao, tiêu diệt địch trên đường 14 (đoạn qua Chư Pah); ấp Đăk Lung, Đăk Chu; trận địa pháo ở Đăk Kan Peng; căn cứ Đen-ta (điểm cao 1049); diệt gọn địch tại căn cứ Sác Ly (điểm cao 1015), trận địa pháo Kon Trang Long Loi; đánh thiệt hại nặng Tiểu đoàn 23 biệt động quân, diệt gọn 2 đại đội xe bọc thép của Trung đoàn thiết giáp 14 chặn đường vận chuyển của địch từ Thị xã Kon Tum cho Đăk Tô-Tân Cảnh. Thắng lợi của những trận đánh này đã tạo thế bao vây, cô lập hai cụm phòng ngự mạnh nhất của địch  Đăk Tô- Tân Cảnh và thị xã Kon Tum.
Ban chỉ đạo chiến dịch Quân khu, Mặt trận B3 và Tỉnh ủy Kon Tum quyết định tấn công tiêu diệt hoàn toàn căn cứ Đăk Tô- Tân Cảnh. Ngày 21-4-1972, các Tiểu đoàn 304 và 406 của Tỉnh đội Kon Tum cùng 4 đại đội độc lập và 1.500 du kích địa phương phối hợp cùng bộ đội chủ lực B3 và Quân Khu V tấn công căn cứ Đăk Tô- Tân Cảnh. Sau 3 ngày chiến đấu cam go, ác liệt, ta đã đánh sập, tiêu diệt gọn căn cứ Đăk Tô- Tân Cảnh (căn cứ E42 của địch sáng ngày 24-4-1972). Trên đà thuận lợi, ta tiến đánh địch, giải phóng căn cứ Đăk Tô II (căn cứ E47 của địch trưa ngày 24-4-1972), giải phóng hoàn toàn khu vực Đăk Tô-Tân Cảnh, đồng thời tiến đánh khu vực phía bắc thị xã, gây cho chúng nhiều tổn thất nặng nề. Nhưng do được tiếp viện kịp thời nên địch đã củng cố lực lượng, phản công quyết liệt. Chiến dịch chưa giành được thắng lợi cuối cùng là giải phóng thị xã Kon Tum như dự kiến của Tỉnh uỷ và của trên. Tuy nhiên, thắng lợi chiến dịch Đăk Tô-Tân Cảnh đã giải phóng hoàn toàn một vùng đất đai rộng lớn ở phía Bắc tỉnh Kon Tum với 2,5 vạn dân. Đây là thắng lợi to lớn, làm xoay chuyển tình thế trên chiến trường, đảo lộn hệ thống phòng ngự của địch ở Bắc Tây Nguyên, tạo đà để ta tiếp tục phát triển lực lượng tiến lên giải phóng toàn tỉnh, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.
Như vậy, trước, trong và sau chiến dịch Đăk Tô- Tân Cảnh, Tỉnh uỷ luôn bám sát chủ trương chỉ đạo của trên, nắm chắc tình hình, chủ động chỉ đạo mọi mặt công tác trong tỉnh. Từ khâu tập trung công tác giáo dục chính trị tư tưởng, quyết tâm của Đảng, đến việc tăng cường các tổ chức Đảng, đặc biệt là việc trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo chiến trường; chuẩn bị nhân, vật lực; chỉ đạo các lực lượng địa phương hợp đồng tác chiến cho đến công tác tiếp quản và giải quyết vấn đề dân sinh tại khu vực sau khi chiến dịch thành công. Sự lãnh đạo, chỉ đạo kịp thời, sâu sát, linh hoạt, chắc chắn của Tỉnh uỷ Kon Tum là yếu tố vô cùng quan trọng góp phần làm nên thắng lợi to lớn của Chiến dịch Đăk Tô- Tân Cảnh Xuân- Hè 1972.

Bài, ảnh: Trần Thị Sáu